Alişan Demirci – Kamilya Jubran
Kamilya Jubran 1963 Filistin köyü Celile doğumlu. Babası Elias Jubran udî ve müzik öğretmeni. Rum kökenli Ortodoks bir aile. Kamilya dört yaşından itibaren kanun ve udu, klasik Arap ve Mısır müziği repertuvarını öğrenmeye başladı. Henüz 19 yaşında iken Sabreen grubuna katıldı ve yirmi yıl boyunca 1982’den 2002 yılına kadar bu grupla çalıştı.
Sabreen grubu geleneksel olanı günümüz çalgılarıyla icra ediyor ve şarkı sözlerinde şiddet söylemlerinden özellikle kaçınıyor. Kudüs’te; direnişin, özgürlük için mücadelenin, ümidin, barışın, Filistin’in, modern bir karşı koyuşun müzik alanındaki en büyük temsilcilerinden olan grup, sözlerini özenle seçiyor; “savaş”, “taş”, “asker” gibi sözcüklerden kaçınıyor. Grubun şarkıcısı Kamilya, Mahmud Derviş, Fadva Tukan gibi Filistinli şairlerin şiirlerini alıyor. 2003’te kanserden ölen genç şair ve romancı Hüseyin el-Bargusi de gruba eşlik edenlerden biri. Grup 1989’da çocuklar ve amatör yetişkinler için sanat eğitimi derneği kuruyor. 1994’te Oslo antlaşmasının imzalanmasıyla oluşan iyimser hava içinde “İşte güvercin zamanı” (Here come the doves) albümünü çıkarıyorlar. Sabreen, ilk İsrail Filistin ortak yapımı olan Roméo ve Juliette eşliğinde Fransa’da konser veriyor. Sonraki yıllarda Kamilya Jubran Filistin topraklarındaki çocuklar için müzikli tatil kampları düzenlemiş. “Herkes için müzik” adını verdiği etkinlikler geliştirmiş.
Ancak bu proje, başbakan Rabin’in öldürülmesinden sonra, çıkmaza girmiş.
2002 yılından bu yana kendi başına hareket eden Kamilya çeşitli sanatçılarla uluslararası konserler vermekte, festivallere iştirak etmekte ve turnelere katılmaktadır.
Edindiğim izlenimlere göre Kamilya bu işi gerçekten sevdiği için yapıyor. Şan, şöhret, para gibi maddi birtakım kaygılarla bu işi yapmıyor. Yaptığı müziklere ve birlikte konser verdiği müzisyenlere bakıldığında aslında üst düzey bir müzik yaptığı söylenebilir. Sadece ilgililerin, bu anlamda dertleri olan birtakım duyarlı dinleyicilerin ön sıralarda olduğu bir dinleyici kitlesine sahip olduğunu düşünüyorum. 20 yıl Filistin’in direnişine destek veren bir müzik grubunun, protest müzik popülaritesinde arka sıralarda kalmasını başka bir şekilde izah edemiyorum. Sanırım dünya şiddet içeren ya da şiddete, zulme karşı sert tavırlar koyan sanatçıları daha çok öne çıkarıyor. Bir de Kamilya, İsrail pasaportuna sahip olduğu için bazı Ortadoğu ülkelerine giriş yapamıyor. Dolayısıyla mesela Beyrut’ta Kamilya Jubran konseri dinleyemeyeceğiz.
Saçlarına aklar düşmüş Kamilya’nın sesinde sanki yılların yankısı var. Üzerinde bir tişört ya da gömlek ama mutlaka siyah renk. Ve elinde ud. İnanılmaz sade bir kadın ama lirik bir ses. Şarkıları dinlerken içimde bir ümit yeşeriyor, farklı bir manevi haz alıyorum fakat bütün bunlar kahırlı bir ruh hali içinde gerçekleşiyor. Çünkü ses saçları beyazlamış bir kadından geliyor. Gerçi babası Elias, Kamilya’nın şarkılarını dinlemek istememiş ama Ümmü Gülsüm’den söyleyince “İşte müzik bu” demiş. Ümmü Gülsüm’ü yazmak ise çok zor görünüyor benim için.
Albümlere gelince; Sabreen grubunun Smoke of the Volcanoes (1984), Death of the Prophet (1987), Here Come the Doves (1994), Al Fein (2000), Maz’ooj (2002) ve Al Zeir Salem (2003) ulaşabildiğim albümleri. Kamilya Jubran’ın ise; Wameedd (2006-Werner Hasler ile beraber), Makan (2009) ve Wanabni (2010-Werner Hasler ile beraber) olmak üzere üç albümü bulunmakta.
Kamilya’nın, bu güçlü ve içli sesin mesajı çok basit: “Bu halk, bu kültür, bu tarih, yok edilmek istense de yerinde kalacak!”
Smoke of the Volcanoes albümünde yer alan Mahmud Derviş şiirinin çevirisi ile bitirelim:
İnsana Dair
Ağzına zincirler vurdular
Ölüler kayasına bağladılar ellerini
Sen bir katilsin dediler
Yemeğini elbiselerini ve bayraklarını aldılar
Ölüler zindanına attılar onu
Sen bir hırsızsın dediler
Bütün limanlardan kovdular onu
Küçük sevgilisini aldılar
Sen bir mültecisin dediler
Ey gözleri ve avuçları kanayan
Elbet bitecek gece
Ne tutuk odası kalacak
Ne zincirlerin halkaları
Neron öldü ama ölmedi Roma
Gözleriyle çarpışıyor
Bir başağın taneleri kurusa da
Vadiyi başaklar dolduracak yakında
(Mütercim: İbrahim Demirci)
